Ο πρότυπος κανονισμός του Περιφερειακού Συμβουλίου, παρότι πέρασε ένας χρόνος από την έναρξη της περιφερειακής περιόδου 2024-2028, μόλις στις 17.2.2025 τέθηκε σε ισχύ με τη δημοσίευσή του στην εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ 642 Β/17.2.2025).
Ο υπογράφων υφυπουργός, κατά την προσφιλή επικοινωνιακή πρακτική των πομφολύγων δηλώσεων, παρουσίασε τον νέο πρότυπο κανονισμό και τον αντίστοιχο των δημοτικών συμβουλίων ως «ένα μεγάλο
πρώτο βήμα για την λειτουργική εφαρμογή ενός πλήρους, συστηματικού και αποτελεσματικού πλαισίου λειτουργίας τόσο των Περιφερειακών όσο και των Δημοτικών Συμβουλίων
Η πραγματικότητα είναι όμως διαφορετική.
Ο νέος πρότυπος κανονισμός του Περιφερειακού Συμβουλίου είναι καταρχήν μία προσαρμογή του προηγούμενου στις νέες τροποποιήσεις της νομοθεσίας όπως π.χ. η ειδική συνεδρίαση της λογοδοσίας και μάλιστα με διάθεση περιχαράκωσης δικαιωμάτων και περιορισμού των δικαιωμάτων των Περιφερειακών
Συμβούλων.
Η μοναδική ή έστω η πλέον σοβαρή αλλαγή που φέρνει ο νέος Κανονισμός είναι η κατάργηση των επερωτήσεων, δηλαδή των προφορικών ερωτήσεων που είχαν δικαίωμα οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι να
απευθύνουν δια ζώσης στον Περιφερειάρχη για να λάβουν άμεσες απαντήσεις. Ήταν ένας θεσμός πολιτικού ελέγχου δανεικός από την κοινοβουλευτική νομοθεσία ο οποίος παρότι δεν είχε καταστρωθεί από τον
νομοθέτη εν τούτοις είχε εισαχθεί με τους πρότυπους κανονισμούς στην λειτουργία του Περιφερειακού Συμβουλίου.
Αυτόν τον πλέον άμεσο και ουσιαστικό θεσμό πολιτικού ελέγχου ο νέος Πρότυπος Κανονισμός του
κ. Σπανάκη τον καταργεί.
Η κατάργηση των επερωτήσεων τις οποίες είχαν δικαίωμα να καταθέσουν οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι και να συζητηθούν εκτός ημερήσιας διάταξης στις τακτικές συνεδριάσεις του Περιφερειακού Συμβουλίου είναι το
πλέον καθοριστικό κτύπημα στη δημοκρατική λειτουργία του Συμβουλίου καθώς αφαιρείται ένα σημαντικό μέσο πολιτικού ελέγχου κυρίως από την μειοψηφία του Συμβουλίου.
Οι επερωτήσεις, όπως όριζε ο προηγούμενος πρότυπος κανονισμός, «έχουν σκοπό τον έλεγχο του περιφερειάρχη και των αντιπεριφερειαρχών για ζητήματα άμεσης επικαιρότητας, με διερεύνηση των
αιτιών ή του σκοπού για τον οποίο έγινε ή παραλήφθηκε ένα γεγονός ή μια πράξη».
Το γεγονός ότι η τακτική συνεδρίαση διεξάγεται υποχρεωτικά τουλάχιστον μία φορά τον μήνα επέτρεπε η άσκηση του πολιτικού ελέγχου, δια των επερωτήσεων, να επιδιώκει τον δημοκρατικό διάλογο για τα πλέον
επίκαιρα ζητήματα.
Η κατάργησή τους στερεί κυρίως τους Περιφερειακούς Συμβούλους της μειοψηφίας από ένα καίριο και αποτελεσματικό εργαλείο ελέγχου και περιορίζει δραστικά την αποστολή της αντιπολίτευσης σε βάρος
της λογοδοσίας και της διαφάνειας στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση.
Αλλά και η ενσωμάτωση της ειδικής συνεδρίασης λογοδοσίας του άρθρου 168 Α του Ν.3852/2010 όπως ισχύει, δεν ακολουθεί επακριβώς την ανωτέρω σχετική διάταξη καθώς επιχειρείται ο περιορισμός στην άσκηση του
πολιτικού ελέγχου με την αντικατάσταση του όρου «θέμα» με τον όρο «ερώτημα».
Ο Νομοθέτης ορίζει ότι «στην ημερήσια διάταξη εγγράφονται υποχρεωτικά τα θέματα που επιθυμεί να θέσει κάθε περιφερειακός σύμβουλος, τα οποία αφορούν τα πεπραγμένα της περιφερειακής αρχής».
Αντίθετα ο Πρότυπος Κανονισμός στο άρθρο 19, παρ.3 ορίζει ότι «Στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης εγγράφονται υποχρεωτικά τα ερωτήματα που επιθυμεί να θέσει κάθε Περιφερειακός Σύμβουλος, τα οποία αφορούν αποκλειστικά στα πεπραγμένα της Περιφερειακής Αρχής».
Ασφαλώς υπερισχύει η διάταξη του νόμου έναντι αυτής του κανονισμού, στην πράξη όμως μπορεί να προκαλεί προστριβές όταν ο Περιφερειακός σύμβουλος αντί να θέσει ερωτήματα θα προβαίνει σε καταγγελία για τα δεδομένα αποτελέσματα της περιφερειακής διοίκησης και θα υποχρεώνεται να διατυπώνει αυτήν με την μορφή ερωτήσεως.
Εάν η αλλαγή του όρου δεν είναι ατυχής παράλειψη μπορεί να «υποθάλπει» μία αφελή δικαιολογία για την κατάργηση των επερωτήσεων. Οι επερωτήσεις προσιδιάζουν στην περιγραφή της ανωτέρω διάταξης του νέου Πρότυπου Κανονισμού.
Άλλοτε η θέσπιση των «Πρότυπων Κανονισμών» λειτουργούσε ως οδηγός για τα Συμβούλια να επεξεργαστούν και να ψηφίσουν δικούς τους κανονισμούς.
Το δικαίωμα των Περιφερειακών και Δημοτικών Συμβουλίων να συντάσσουν και να ψηφίζουν τον κανονισμό λειτουργίας τους ως έκφανση της οργανωτικής κανονιστικής αυτονομίας τους καταργείται όταν η μη επεξεργασία κανονισμού καθιστά αυτόματα ισχύοντα τον Πρότυπο.
Έτσι εν προκειμένω το Υπουργείο Εσωτερικών με την συναίνεση και των Περιφερειακών τουλάχιστον
Αρχών καθιερώνει επιλογές που χειραγωγούν την δημοκρατική λειτουργία των Περιφερειακών Συμβουλίων και αποτρέπουν την άσκηση δικαιωμάτων όπως ο πολιτικός έλεγχος δια των επερωτήσεων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η ουσιαστική λογοδοσία.
*Ο Δημήτρης Ι. Κατσούλης είναι Δικηγόρος, Περιφερειακός Σύμβουλος Στερεάς Ελλάδας, της παράταξης Πατρίδα μας η Στερεά, Διαχειριστής του Ιστολογίου «ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ», διετέλεσε Δήμαρχος Αυλώνος Ευβοίας 2003-2010.
