Τον Σεπτέμβριο, εν όψει της έγκρισης της ευρωπαϊκής οδηγίας, διοργανώθηκε στο Παρίσι πανευρωπαϊκό φόρουμ εργαζομένων σε πλατφόρμες, με την ονομασία Τrade Union Platfor(u)m. «Οι εργαζόμενοι στις μεταφορές λένε ότι η συγκεκριμένη οδηγία θα μπορούσε να σταματήσει να τους αντιμετωπίζει ως ‘σκλάβους ενός αλγορίθμου’, εάν εφαρμοστεί σωστά από τις εθνικές κυβερνήσεις», σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση της ΕTUC.
Στο φόρουμ συμμετείχαν περισσότεροι από 160 εργαζόμενοι σε πλατφόρμες από όλη την Ευρώπη, συνδικαλιστές, εμπειρογνώμονες και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, καλώντας τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν σωστά την οδηγία για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη «πλατφορμοποίηση» μιας σειράς κλάδων, πέρα από τη διανομή και τις μεταφορές. Ήδη σε όλη την Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα, οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν επεκταθεί σε τομείς όπως οι οικιακές υπηρεσίες, η καθαριότητα, φροντίδα παιδιών και υγειονομική περίθαλψη και τα ταξί.
«Χρειαζόμαστε αξιοπρέπεια για την εργασιακή μας ζωή, όχι να είμαστε σκλάβοι ενός αλγορίθμου», δήλωσε χαρακτηριστικά διανομέας από την Ισπανία, καλώντας την κυβέρνησή του να εφαρμόσει ενεργά την οδηγία.
Η πρόσφατη επιτυχημένη 24ωρη πανελλαδική απεργία των διανομέων στις δύο μεγαλύτερες ψηφιακές πλαφόρμες στην Ελλλάδα, έθεσε το θέμα της καταχρηστικά δηλωμένης ως «freelance» εργασίας, διεκδικώντας την πρόσληψη των εργαζομένων απευθείας από τις εταιρείες.
Επιπλέον οι διανομείς στις πλατφόρμες ζητάνε να καταργηθεί το απαράδεκτο καθεστώς της υπενοικίασης εργαζομένων από εργολάβους – μεσάζοντες που αποκαλούνται «στολάρχες».
Όπως έχουν επανειλημμένα καταγγείλει τα σωματεία των διανομέων, οι στολάρχες απασχολούν κυρίως μετανάστες, με συνθήκες που θυμίζουν δουλοπαροικία. Παρακρατούν ποσοστά με το «κεφάλι» (20% από κάθε εργολαβικό εργαζόμενο), κολλάνε ελάχιστα ένσημα, τα οποία συχνά εξαναγκάζουν να τα πληρώνει ο εργαζόμενος από την τσέπη του.
Όσο για την αλγοριθμική διαχείριση, σύμφωνα με δηλώσεις εργαζομένων, οι πληρωμές, οι διαδρομές, ακόμα και τα tips, υπολογίζονται μέσω αλγορίθμου. Οι ίδιοι δηλώνουν ότι έχουν μηδενική ενημέρωση για το πώς λειτουργεί ο αλγόριθμος κάθε εταιρείας και ζητάνε πώς διαφάνεια στην εφαρμογή του.
«Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζουμε τίποτα για τον αλγόριθμο της κάθε εταιρείας. Δεν έχουμε καμία πρόσβαση, είναι επτασφράγιστο μυστικό», δηλώνει στο in o Mιχάλης Ρέντζος, γραμματέας του σωματείου εργαζομένων στην efood. «Σαφέστατα τίθεται θέμα διαφάνειας στη διαχείριση των προσωπικών μας δεδομένων και είναι ένα από τα θέματα που προβλέπει η ευρωπαϊκή οδηγία», προσθέτει.
«Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι ο αλγόριθμος δεν είναι κάτι το υπέρτατο και απρόσωπο, όπως μας το παρουσιάζουν. Άνθρωποι το φτιάχνουν, με συγκεκριμένες εντολές και στόχευση. Ο αλγόριθμος στην ουσία ελέγχει τα πάντα: πώς διανέμονται οι παραγγελίες, πού πηγαίνουν, ποια αμοιβή θα έχουν. Μπορεί να παραμετροποιηθεί, όπως και γίνεται. Όταν είσαι ‘καλός’ υπάλληλος – ως freelancer πάντα – σου δίνει περισσότερες παραγγελίες. Όταν θεωρήσει ότι δεν είσαι καλός σε τιμωρεί και σε αφήνει εκτός συστήματος. Θεωρητικά οι freelancers, σύμφωνα με τη σύμβαση και με το νόμο, μπορούν να αποδέχονται όποιες παραγγελίες θέλουν. Όμως στην πράξη αυτό δεν ισχύει, αφού τους πετάει έξω το σύστημα, χωρίς μάλιστα καν να τους το πει», τονίζει ο εκπρόσωπος του σωματείου.
«Το πώς διανέμει τη δουλειά ο αλγόριθμος, προφανώς δεν είναι τυχαίο. Οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι είναι τυχαίο, αλλά δεν ισχύει. Εμείς δεν έχουμε καμία πρόσβαση να βλέπουμε ούτε ποιες είναι οι παραγγελίες, ούτε πώς διανέμονται. Δεν έχουμε πρόσβαση στις αξιολογήσεις που κάνει ο αλγόριθμος για μας τους ίδιους. Ούτε καν με ποια κριτήρια γίνονται.
»Ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχει ο αλγόριθμος είναι ότι ‘κλέβει’ στην ουσία την όποια εμπειρία έχουμε από τη δουλειά. Καταγράφει τις διαδρομές που κάνουμε και μαθαίνει από τη δική μας εμπειρία. Δεν μας προτείνει ποια είναι η βέλτιστη διαδρομή. Αλλά την κατέχει, και μετά μας κάνουν παρατήρηση ότι ‘δεν πάμε από τους πιο γρήγορους δρόμους’. Εμείς ζητάμε να έχουμε πρόσβαση στον αλγόριθμο, να γνωρίζουμε τα στοιχεία που μας αφορούν και με ποια κριτήρια αποφασίζει για μας. Για παράδειγμα δεν έχουμε καν πρόσβαση στο δικό μας ταμείο – τις εισπράξεις που είχαμε στη διάρκεια της ημέρας. Απλώς στο τέλος μας λέει ο αλγόριθμος ‘πρέπει να αποδώσεις αυτό το ποσό’. Ό,τι μας ζητάει η εταιρεία είμαστε υποχρεωμένοι να το καταθέτουμε, χωρίς να μπορούμε να ελέγξουμε αν έχει γίνει κάποιο λάθος. Παλιότερα γίνονταν πολύ περισσότερα λάθη, τώρα σταδιακά ο αλγόριθμος βελτιώνεται».
Ένα από τα επιχειρήματα των ευρωπαϊκών συνδικάτων για τη διαφάνεια στην «αλγοριθμική διαχείριση» είναι ότι οι αλγόριθμοι παίρνουν κρίσιμες αποφάσεις, για προσλήψεις και απολύσεις, με μη ανακοινώσιμα και συχνά αυθαίρετα κριτήρια. Σύμφωνα με τον γραμματέα του σωματείου της efood το φαινόμενο αυτό ισχύει και στην Ελλάδα. «Βεβαίως και γίνονται απολύσεις επειδή έτσι αποφάσισε ο αλγόριθμος» δηλώνει ο Μιχάλης Ρέντζος. Ένα παράδειγμα είναι η απόλυση ή ‘διακοπή συνεργασίας’ λόγω ‘χαμηλού ποσοστού αποδοχής παραγγελιών’. Είναι κάτι που γίνεται κατά κόρον τόσο με τους freelancer αλλά και με τους μισθωτούς. Εμείς όμως δεν έχουμε πρόσβαση στα δεδομένα που επικαλούνται οι εταιρείες πλατφόρμες. Είναι ό,τι πουν αυτοί», συμπληρώνει.
Ο συνδικαλιστής διανομέας θεωρεί ότι το ποσοστό «ψευδεπίγραφης» αυτοαπασχόλησης στη διανομή είναι πολύ μεγαλύτερο από το 20% που υπολογίζει η ΕΕ για το σύνολο των εργαζομένων στις ψηφιακές πλατφόρμες. «Πρακτικά το 100% των freelancer στη διανομή, είναι καταχρηστικά δηλωμένοι ως ‘συνεργάτες’. Αφού στην πραγματικότητα δεν αποφασίζουν για τίποτα. Ούτε για τις αμοιβές, ούτε για το ωράριο, ούτε για τις παραγγελίες».
Πολλοί αποδέχονται την εργασία freelance επειδή δεν τους δίνεται η επιλογή να προσληφθούν ως μισθωτοί. «Οι μόνοι που θέλουν να είναι freelancers είναι οι στολάρχες, που στην πραγματικότητα είναι δουλέμποροι», επιμένει ο εκπρόσωπος του σωματείου της efood.
Οι διανομείς στις ψηφιακές πλατφόρμες ζητάνε να καταργηθούν οι «στολάρχες» και οι εργαζόμενοι σε αυτούς να προσληφθούν απευθείας από τις εταιρείες. Επίσης ζητάνε τη μετατροπή των freelancers σε μισθωτούς, για όσους το επιθυμούν.
